Twee boeken voor de bibliotheek van Brussel

11 oktober 1756 publiceerde Karel van Lotharingen een plakkaat waarin hij alle drukkers in de Oostenrijkse Nederlanden verplichtte twee exemplaren van hun uitgaven te bezorgen bij de bibliotheek van de stad Brussel. De landvoogd voerde dus eigenlijk het wettelijk depot in. Karel Van Lotharingen was een verlicht vorst en erg geliefd bij de inwoners.

De Leuvense postbode Hous schreef in zijn dagboek erg liefdevol over de broer van de keizerin. Karel stimuleerde overigens de wetenschappen en de techniek. Zijn inventaris van klokken na zijn overlijden is imposant en bevatte zowel werk uit de Oostenrijkse Nederlanden, het Prins-Bisdom Luik als horlogerie-centra zoals Parijs, Londen en Amsterdam.

Niettemin verbood Karel regelmatig boeken (meestal omwille van religieuze censuur). De boekenpolitie trad echter niet zo streng op als in Frankrijk. Het boek Examen des deux questions importantes sur le marriage dat onder de naam Jacques Clemens uitgegeven werd in Luik kwam bijvoorbeeld op een plakkaat voor. Ook de Gazette d’Harlem werd verboden. Wie de Courier de L’Europe las moest in 1778 liefst 300 gulden boete neertellen en bij een tweede inbreuk zelfs 600 gulden. Keizer Jozef II hernieuwde dit verbod 24 maart 1785 nogmaals. Op 8 december 1789 werd gewoon alle drukwerk zonder voorafgaandelijke toestemming verboden.

Op 6 oktober 1795 voert de Franse regering de persvrijheid en het auteursrecht in. De liefde voor het Franse bewind zou echter snel bekoelen. Tijdens de Nederlandse tijd handtekent Germain Benoît Joseph Raingo uit Bergen (Mons) in 1827 de speciale bladzijde in verband met het depot. Raingo is een voorvechter van beter basisonderwijs en auteur van een geschiedenis van de Nederlanden. Hij gaf een Frans-Hollands woordenboek uit.

Karel Alexander van Lorreinen bezat in zijn fysicacabinet in het paleis te Brussel een hele collectie klokken, zonnewijzers en gereedschap. Zo stonden er draaibanken ( Lambert Xhrouet uit Spa) en speciale klokken (Lambreghts, Jacquemin, De Meure, Malingray, Sarton, Hohenadl, Engelschalck, Hylius, Knip, Quare, Vulliamy, Le Roy, Gilles, Dutertre…). Hij was tevens een verwoed verzamelaar van kunst een mooi voorbeeld hangt in het KMSKA.

Aanbevolen literatuur:

De Maesschalck, Edward, Overleven in Revolutietijd, een ooggetuige over het Franse Bewind (1792-1815), Leuven, Davidsfonds, 2003

Van den Broeck, Jan, J.B.C. Verlooy vooruitstrevend jurist en politicus uit de 18de eeuw 1746-1797, Antwerpen, Standaard, 1980