Gisteren ging het hier over allegorieën. Vandaag komen we daar op terug. Weer met een voorbeeld dat in Frankrijk vorig jaar geveild werd. Een schilderij van Crudelitas. De Wreedheid. Duidelijk van Antwerpse origine. De hamerprijs was 1700 euro.

Dit keer is de prent waarop het schilderij gebaseerd werd wel gekend. Het gaat om een prent uitgegeven door Willem Van Haecht in Antwerpen. Het ontwerp is van Maerten De Vos en Hieronymus Wierix was de graveur. De teksten zijn van Willem Van Haecht.

Van Haecht was naast uitgever en schrijver ook schilder en rederijker. Hij was duidelijk geen katholiek meer, maar behoorde wel tot de gematigde middenpartij. Soms werkte hij samen met Peeter Baltens, nog vaker werkte hij alleen. Sommige van zijn prenten zijn van uitzonderlijke kwaliteit. De reeks over de tirannendoders is gewoon prachtig.

Hier gaat het om prent I in een reeks. De reeks met de titel ‘Een ondeugd en een deugd’ volgens het Rijksmuseum. De datering is 1577. Dat is geen onbelangrijk detail want in 1576 vond de Spaanse Furie plaats en in 1577 liepen de vredesbesprekingen van de tijdelijk eensgezinde Nederlanders in opstand met de Spaanse vorst Philips II.

De vrouwelijke personificatie van Wreedheid (Crudelitas) zit op een zak waar het verzamelde graan uitstroomt. Ze overhandigt een brood met een vis aan een hond, en een steen met een slang aan een jong kind. In de boom achter haar zit een uil met een brandend hart in zijn snavel. Links op de achtergrond een rivier met een stroomversnelling. Rechts op de achtergrond een gezicht op een dorp. Op een akker strooit een vrouw voedsel neer voor de varkens. In de marge een zesregelig toelichtend gedicht in het Nederlands, het Latijn en het Frans.

De vraag is nu welk is prent 2? De pendant? Nergens lijkt die te vinden. Eventuele 3 , 4 of volgende zijn ook niet te vinden. Tips zijn welkom.

De Nederlandse tekst luidt:

Die sijn graen oft spijse liever laett bederven

dan hÿt voor redelÿcken prÿs vercoopt int gemeen

Al souw den armen van gebreken sterven

geeft den hont tbroot en den onnooselen steen

Dus groot noch cleen wilt niet soo onbekent leven

theet oock den naesten voor visch een serpent gheven

Kortom het gaat hier over honger en speculatie in oorlogstijd. Oorlogsprofitariaat met andere woorden.

Zo’n schilderij in je woning hangen was een statement. Een stellingname. En zoals bij allegorieën vormde de artistieke uitvoering een minder belangrijk aspect dan de boodschap. Al is de schilderkwaliteit best nog goed te noemen.

Datering van het paneel is moeilijk. De foto’s van het veilighuis zijn ook niet bijster goed.