Verschenen in Civis Mundi Digitaal #62 op 14 juli 2018

Geen enkel onderwerp is zo gevaarlijk als raciale onderzoeken. De publicatie van een onderzoek door het Census Bureau (de Amerikaanse tegenhanger van het CBS of NIS) bewees dat maar weer eens. Media zoals Knack of de New York Times plukten enkele gegevens uit het persbericht en de samenvatting, maar de echte studie lieten ze links liggen.[i] Niet dat de media de resultaten erg correct weergaven. De nadruk kwam meteen te liggen op racisme, waar het onderzoek niet over ging. Racisme zou één mogelijke verklaring kunnen zijn, maar de meeste gegevens in de studie ontkrachten juist in hoge mate die conclusie. Wie daarop durfde reageren kreeg meteen kritiek of werd neerbuigend bejegend door de journalisten en sociale mediatrollen.

Het kwestieuze project kreeg de naam THE EQUALITY OF OPPORTUNITY PROJECT. Het wetenschappelijk rapport Race and Economic Opportunity in the United States An Intergenerational Perspective door Raj Chetty (Stanford), Nathaniel Hendren (Harvard), Maggie R. Jones (U.S. Census Bureau) en Sonya Porter (U.S. Census Bureau) levert echter boeiende lectuur op.[ii] De gegevens zijn afkomstig van de volkstellingen in de Verenigde Staten.

de statistiek betreft mediaan gezinsinkomen

Wat de onderzoekers bekeken was het verschil in sociale mobiliteit tussen verschillende generaties afhankelijk van de raciale afkomst. In vele landen zou dit onmogelijk blijken aangezien het bijhouden van raciale gegevens bij wet verboden is. Niet in de VS. De essentie van het onderzoek is het inzicht geven in inkomensmobiliteit tussen generaties. Kort samengevat dus of de volgende generatie hetzelfde of een hoger gezinsinkomen heeft dan de vorige generatie. Dit noemt men vaak de sociale mobiliteit.

Dit onderwerp is in de VS een ernstig probleem, aangezien steeds meer studenten van Aziatische afkomst klagen dat de quota aan de universiteiten ronduit discrimineren. Om een plaats op een universiteit te krijgen tellen immers naast de cijfers voor de eindexamens (SAT) ook de etnische quota mee. Afgelopen jaar zorgden publicaties van voormalige medewerkers van topuniversiteiten voor kritiek op dit systeem.[iii] Om toegang tot een topuniversiteit te krijgen dienen Aziaten beter te scoren dan blanken om in de juiste percentielen te geraken voor het hen toegewezen quotum en zwarten hoeven minder te scoren dan blanken en vaak slaagt men dan nog niet in het vullen van het quotum. Gefundenes Fressen voor racisten natuurlijk.

Wat vooral ergernis verwekt is dat die Asian-Americans zonder een rooie duit naar de VS kwamen. Tevens zijn ze vaak pas tweede generatie (vooral Koreanen en Vietnamezen dan), zijn ze niet verkiesbaar in de politiek en de overheid (jawel het hoofd van politie en het openbaar ministerie zijn daar verkozen). Ze wonen ook in gettos en in dezelfde buurten als een klein deel van de economisch zwakkere African-Americans. De meeste “zwarte jongens” zijn reeds 7 of meer generaties in de VS. De racisme-conclusie gaat ook voorbij aan een eenvoudig gegeven dat de ’bruin mannen’ voor racisten niet enkel uit mensen met Afrikaanse roots bestaan. Onder de African-Americans bestaat een heel grote middenklasse, maar dat vergeet men graag buiten de VS. De cijfers van het Census Bureau zijn echter erg duidelijk. In ziekenhuizen, scholen en bedrijven kom je die middenklasse overal tegen, maar die halen het nieuws niet omdat ze niet tijdens een roofoverval door de politie neergeschoten worden en dus niet op perverse manier aanleiding zijn van rassenrellen in sociaal kwetsbare buurten.

Een opinieblad als Knack mag best eens leren iets minder selectief te citeren en zuiniger zijn op gratuite commentaar. Het is ronduit pijnlijk hoe “journalisten” die de situatie blijkbaar niet kennen en de vermelde bron niet lazen vooroordelen laten primeren op wat in die studie eigenlijk staat. De inleiding en de titel (Amerikaanse Droom geldt niet voor zwarte jongensvan Knack is pure onzin op basis van die studie.[iv] Witten zijn bevoordeeld en zwarten hebben geen Amerikaanse droom. Die bewering staat helemaal niet in die studie. De studie is overigens zeer interessant en een duidelijk pleidooi voor verandering, maar Knack maakte er de klassieke racismemantra van en ridiculiseert dus gewoon het onderzoek en de eigen lezers.

De conclusies uit de presentatie van de auteurs is:

1.    Mobility into and out of poverty is a central determinant of racial disparities

2.    Commonly proposed policies likely to be insufficient to close black-white gap

3.    Reducing the gap requires policies that cut within neighborhoods and improves environments for specific subgroups, such as black males

–  Ex: Mentoring programs, efforts to reduce racial bias [Heller et al. 2015, Devine et al. 2012] 


–  Further evaluation of such efforts may provide a path to reducing racial disparities 


De uitweg uit de armoede of de terugval in armoede is bepalend voor de raciale verschillen. De huidige maatregelen blijken niet te werken. De gapende kloof tussen verschillende raciale groepen qua sociale mobiliteit vereist beleid dat ingrijpt op buurten en de omgevingsfactoren verbetert. Waar Knack beweert dat zwarte jongens praktisch geen kans krijgen slaan ze de plank dus mis. En racisme mag dan een negatieve factor zijn, maar het is niet de oorzaak. Om de statistische grafieken te kunnen lezen moet je natuurlijk verstand hebben van wat percentielen zijn en dat had de redactrice van dienst en de eindredactie dus duidelijk niet.

Even een citaatje van mezelf uit de echte studie: “Asian immigrants have much higher levels of upward mobility than all other groups, but Asian children whose parents were born in the U.S. have levels of intergenerational mobility similar to white children. This makes it more difficult to predict the trajectory of Asian Americans’ incomes, but Asians appear likely to remain at income levels comparable to or above white Americans in the long run.” Dus Asian-Americans blijken identiek aan blanke Amerikanen na één generatie wat betreft sociale mobiliteit. Klinkt niet bepaald als een racistische maatschappij.

De studie en wat ze echt meldt

het verschil qua mobiliteit ten opzichte inkomen ouders tussen blank en zwart

De eerste vaststelling van de onderzoekers was dat “Hispanic Americans are moving up in the income distribution across generations, while Black Americans and American Indians are not.”

De tweede vaststelling was dat The black-white income gap is entirely driven by differences in men’s, not women’s, outcomes. Dus de zwarte vrouwen schijnen zelf niet atypisch, maar het zijn de zwarte mannen die voor de kloof zorgen. Ik citeer: “Among those who grow up in families with comparable incomes, black men grow up to earn substantially less than the white men. In contrast, black women earn slightly more than white women conditional on parent income. Moreover, there is little or no gap in wage rates or hours of work between black and white women.” Uiteraard zegt dit weinig over het verschil tussen de lonen van zwarte en blanke vrouwen, maar zwarte vrouwen doen het beter dan hun moeders.

Ras is geen oorzaak

De derde vaststelling daarentegen is ééntje die erg verontrustend blijkt: “Differences in family characteristics – parental marriage rates, education, wealth – and differences in ability explain very little of the black-white gap.” De uitleg is zonodig nog verontrustender: “Black children are much more likely to grow up in single parent households with less wealth and parents with lower levels of education – all factors that have received attention as potential explanations for black-white disparities. But, when we compare the outcomes of black and white men who grow up in two-parent families with similar levels of income, wealth, and education, we continue to find that the black men still have substantially lower incomes in adulthood. Hence, differences in these family characteristics play a limited role in explaining the gap.” De meest voor de hand liggende verklaring zoals alleenstaande moeders, laag gezinsinkomen of slechte scholing verklaren dus de gebrekkige of falende sociale mobiliteit niet. Wat voor racisten een lelijke tegenvaller zal zijn is dat ook genetische factoren geen grote rol spelen aangezien niet de vrouwen, maar enkel de mannen er niet in slagen de sociale ladder te beklimmen.

Wat echter blijkt is dat zwarte jongens later minder verdienen dan blanke jongens uit dezelfde buurt en uit dezelfde socio-economische klasse. Wat wel bizar lijkt, is dat zowel blanke als zwarte jongens in de minder arme buurten een hogere kans op een positieve sociale mobiliteit hebben. De kloof echter tussen de blanken en de zwarten blijkt juist daar wel het grootste. Er zijn echter ook uitzonderingen zoals in het Zuidwesten van de VS waar juist de blanke mannen minder opwaartse sociale mobiliteit kennen in tegenstelling tot zwarten. Voor wie vooroordelen had over de racistische Deep South allicht ook geen al te leuk nieuws.

Maar nu komt de kers op de taart. In vaststelling 6 “Within low-poverty areas, black-white gaps are smallest in places with low levels of racial bias among whites and high rates of father presence among blacks.” Opgroeien in een rijke buurt met weinig racistische vooroordelen is duidelijk goed. “In low-poverty neighborhoods, two types of factors are most strongly associated with better outcomes for black men and smaller black-white gaps: low levels of racial bias among whites and high rates of father presence among blacks. Black men who grow up in tracts with less racial bias among whites – measured by testing for implicit bias or explicit racial animus in Google searches— earn more and are less likely to be incarcerated.” Dit resultaat kan uiteraard op meerdere manieren verklaard worden, maar minder racisme of vooroordelen bij blanken heeft dus positieve effecten op de graad van criminaliteit en de opwaartse sociale mobiliteit van zwarte mannen. Temeer omdat elders in de studie blijkt dat zwarte jongens die naar een betere buurt verhuizen, onmiddellijk betere vooruitzichten krijgen. Als dat niet iets is waar elke beleidsmaker iets mee doen kan dan weet deze inktkoelie het ook niet meer.

Quote: “Fewer than 5% of black children live in low-poverty areas where more than half of black fathers are present in their families. Yet 63% of white children grow up in analogous conditions.”

Meten is weten

De studie van intergenerational mobility by race op basis van officiële cijfers uit volkstellingen is zondermeer een gedurfd onderzoek, maar een noodzakelijk onderzoek. Het adagium meten om te weten is hier van toepassing. Inkomen, huwelijksratio, gezinssamenstelling zijn allemaal cruciale bronnen voor een historicus, maar ook voor de socioloog of politiek econoom. Misschien zelfs nog meer voor de beleidsmakers. Zeker omdat de onderzoekers op de kinderen focussen en dus de inkomens relateren aan de kinderen en niet aan de ouders. De tewerkstellingsgraad speelt een rol, maar wat allicht velen zal verbazen: “First, even among women born to high-income parents – for whom employment rates are around 90% – wages are very similar for blacks and whites.”

Wat dan weer opvalt is dat het genderverschil bij “incarceration” (gevangenis) erg veel gelijkenis vertoont met de studie van Marjon Van San enkele jaren geleden over allochtonen in België.[v]

De opmerkelijkste conclusie is dat “The challenge is to replicate the conditions that lead to these smaller disparities more broadly across the country.“

Elke politicus in de VS en elders zou zeer aandachtig de volgende paragraaf dienen te lezen: “Instead, our results suggest that efforts that cut within neighborhoods and schools and improve environments for specific racial subgroups, such as black boys, may be more effective in reducing the black-white gap. Examples include mentoring programs for black boys, efforts to reduce racial bias among whites, or efforts to facilitate social interaction across racial groups within a given area (e.g., Devine et al. 2012; Heller et al. 2015). Our analysis does not offer guidance on which interventions of this type are most effective, but calls for greater focus on and evaluation of such efforts.

De studie is dus helemaal geen aanklacht tegen racisme en bewijst evenmin dat zwarte jongens uitgesloten worden. De studie beschrijft de problemen erg uitvoerig en erg scherpzinnig. Ze ontkracht allerlei oplossingen of verklaringen (die niet blijken vol te houden). Het is het ideale beleidsdocument en mag ook in Brussel of Den Haag gerust grondig gelezen worden. En indien mogelijk zelfs een gelijkaardig onderzoek helpen doordrukken. Wars van taboes en enkel de feiten en de cijfers.

Uiteraard zullen beroepspolemisten of dwangmatige amateuraanklagers dadelijke de racismekaart trekken, zoals ook Knack deed toen het dit onderzoek als bewijs voor achterstelling van zwarte jongens framede. Het echte verhaal was dat de achterstand bestaat, maar dat de mechanismen achter die vermeende achterstelling heel complex zijn en niet met simpele dogmatische retoriek opgelost raken. Toch gaven de auteurs boeiende inzichten zoals niet op basis van eugenetisch racisme te verklaren genderverschillen of verschillen naargelang etnische subgroepen. Wat de studie vooral bovenhaalde was dat de context cruciaal is. Als gewoon verhuizen soms beter helpt om je toekomst te verbeteren dan een diploma halen of quota’s op scholen invoeren dan moet men misschien durven urbanisatie, socio-economische mix en strijd tegen gettovorming vooropstellen.


[i] http://www.knack.be/nieuws/wereld/amerikaanse-droom-geldt-niet-voor-zwarte-jongens/article-normal-982815.html

https://www.nytimes.com/interactive/2018/03/19/upshot/race-class-white-and-black-men.html

[ii] http://www.equality-of-opportunity.org/assets/documents/race_slides.pdf

http://www.equality-of-opportunity.org/assets/documents/race_paper.pdf

[iii] http://www.businessinsider.com/sara-harberson-explains-why-asian-american-students-get-rejected-2015-6?international=true&r=US&IR=T

http://www.businessinsider.com/former-ivy-league-admissions-dean-racial-stereotyping-is-alive-and-well-2015-6?international=true&r=US&IR=T

https://www.nytimes.com/2017/08/02/us/affirmative-action-battle-has-a-new-focus-asian-americans.html

https://www.telegraph.co.uk/news/2017/11/21/us-justice-departmentthreatens-sue-harvard-asian-american-admissions/

https://www.insidehighered.com/news/2017/08/03/experts-consider-where-colleges-could-face-most-scrutiny-over-affirmative-action

[iv] “Onderzoekers van de Amerikaanse universiteiten van Stanford, Harvard en Brown publiceerden deze maand een grootschalig onderzoek naar economische gelijkheid met een straffe conclusie: niet alleen is de kans op het bereiken van de Amerikaanse Droom (een beter inkomen verdienen dan je ouders) met 50 tot 90 procent afgenomen, voor zwarte jongens is de kans om dit te realiseren praktisch onbestaande.” Ten eerste is Brown geen betrokken universiteit wat de auteurs betreft. Ten tweede strookt de conclusie niet met de conclusies in het wetenschappelijk artikel. Wat dit betreft is deze inleiding dus fake news.

[v] Van San, M., & Leerkes, A. (2001). Criminaliteit en criminalisering: allochtone jongeren in België. Amsterdam University Press.

Vindt u deze tekst interessant, leerrijk, controversieel, of hebt u tenminste eens goed kunnen lachen? Dan is een donatie, hoe bescheiden ook, misschien een goed idee. 


Een reactie achterlaten