Eerder verschenen in Civis Mundi Digitaal #58 op 5 mei 2018

Onlangs had ondergetekende een gesprek met enkele bejaarde vrienden over de zin en onzin om nog aan een gezin te beginnen éénmaal in de veertig. De these van de oude mannen was dat met hedendaagse vrouwen met enige levenservaring van tussen de 30 en de 45 geen normale relatie meer mogelijk lijkt. De eisen dezer dames zouden onmenselijk zijn, alle recepten voor een gelukkige win-winsituatie blijken versleten enzovoort. Hun eveneens bejaarde echtgenotes keken een beetje raar bij deze “wijze” raad, maar niet gechoqueerd. Neen ze zagen het allemaal bij hun kinderen en kleinkinderen. De moderne man mag dan koken, huishoudelijke taken doen die het buitenzetten van de vuilbakken ver overstijgen en zelfs actieve deelname in de opvoeding van de kinderen inhouden, maar zijn romantische droom van huisje-tuintje-boompje kan ie beter opbergen. Ondergetekende opperde nog dat hij graag kookt, tuiniert en met kinderen bezig is. Het argument dat ook vrouwen niet meer zelf hun kledij strijken hielp al evenmin. Dat zelfs de was insteken en de droogkast vullen geen hard labeur hoeven te zijn, leverde niet meer dan wat meewarig hoofdschudden op.

Wat dan wel de reden was van die pessimistische visie lieten de heren niet los. Zij waren steeds gelukkig getrouwd op hun manier. De hedendaagse vrouwen willen niets veranderen aan hun “huishouden” en als man veranderen eens in de veertig zou verloren moeite zijn, want het is immers toch nooit goed genoeg. Neen relaties waren zo ingewikkeld geworden, dat zij maar al te blij waren het niet meer over te hoeven doen in deze tijd. Gelukkig was één van de ega’s zo handig het onderwerp een andere richting uit te sturen zodat het toch nog een gezellige avond werd.

Toch bleef de rare redenering spoken in mijn hoofd. Recente ervaringen in het zoeken naar een geschikte partner hadden inderdaad enkele op zijn minst vreemde ervaringen opgeleverd. In tijden van co-ouderschap blijkt de ambitie van veel vrouwen vooral de saaie week zonder kinderen enigszins door te spartelen met iets wat op een liefdesleven moet lijken, tenminste als de drukke agenda van stappen met de vriendinnen, obligate fitness of zumba-lessen enzovoort het toelaat. Die werkweek zonder kinderen is op zich al loodzwaar door een beroepsleven dat zo gestructureerd is dat in de alternerende weken de kinderen uit de eerste leg thuis van alle zorgen voorzien kunnen worden. Een vrijer zou voor minder zich een vijfde wiel aan de wagen voelen en de indruk krijgen dat hij enkel nodig is om gaatjes te vullen (no pun intended).

Een sociaal leven is blijkbaar niet compleet zonder een partner om op het werk over te praten, maar die partner moet niet in de weg komen lopen de week dat de kinderen thuis zijn bij mama. Een tweede leg? Daar moet die would-be echtgenoot/man niet mee afkomen. Neen een bijzit of nieuwe vlam in huis en wat extra kroost dat is blijkbaar iets voor mannen met midlife crisis, mevrouw wil haar kinderen voor haar alleen of denkt dat de kinderen haar compleet voor zich alleen willen.[i] Het lijkt wel dat die vrouwen met een carrière moeten bewijzen dat ze nog seks hebben om er sociaal helemaal bij te horen, maar thuis even niet tenzij ze het huis voor zich alleen hebben. Erg romantisch is het niet en al dat plannen en organiseren is moordend voor de sfeer, daar helpen zelfs geen kunstgrepen zoals geurkaarsen, sexy lingerie, cava of een wit wijntje tegen.

Waar komt die krankzinnige drang naar een perfect georganiseerd en geolied liefdesleven trouwens vandaan? De psychologische literatuur biedt geen antwoorden, zelfs Michael Argyle niet die nochtans over sociale interactie voldoende boeiende zaken wist te publiceren.[ii] Onderzoekstof voor generaties psychologen en sociologen genoeg dus. Over online dating zijn er wel enkele interessante studies, maar toch ook niet over het waarom het zelden blijkt te lukken iets duurzaams te breien.[iii]

Wie dacht dat daten een hel was, zou nog wel eens heimwee kunnen krijgen naar doldwaas en anoniem feesten op vrijersvoeten tijdens fuiven, bals, jaarmarkten of thé dansants. De mannelijke jager is naar het schijnt immers ook prooi (hoewel kwade tongen beweren dat hij nooit iets anders was dan een prooi). In damesblaadjes en op sociale media duikt het fenomeen DILF op. Dad I’d like to fuck. Een bijna even ranzig soort praatje als de oorspronkelijke MILF. Maar ook andere rare kronkels zoals de cuddle buddy: een echte vent om mee te slapen en te knuffelen, maar dan zonder de daad. Een variant op de GBF (gay best friend), maar dan zonder de maniertjes én met seksuele hoogspanning. Of wat gedacht van de friend with benefits. Een vriend die af en toe de gang eens komt uitschuren en daarna opkrast. Allemaal concepten die amper twee generaties geleden als hoogst choquerend en zelfs sletterig zouden gecatalogeerd zijn. Een “gewone” LAT-relatie is immers zo passé. Dermate dat ik nog even de verklaring geef: living apart together. Dus wel de seks van en relatie, maar ieder heeft zijn eigen stek of comfort zone. Tandborstels bij elkaar is echt wel een stap te ver. En vooral niets laten merken aan de kinderen. Voor veel mannen lijkt het allemaal ok, want als je vrouwen die al dan niet online op zoek zijn, mag geloven dan zijn de mannen op online-datingsites nogal to-the-point en vooral uit op één ding. Wat dat betreft zijn mannen blijkbaar nog niet helemaal mee met die nieuwe rages uit damesbladenland en bleven ze dus met hun reptielenbrein hangen in de vroege prehistorie.

Toegegeven mij stuit het allemaal wat tegen de borst en wat dat betreft kan ik de oudjes gelijk geven dat het veel te ingewikkeld wordt. Ik zie ook alleen maar veel bronnen tot ergernis. Om van mogelijke frustraties, ontgoochelingen en verdriet te zwijgen. En dan waag ik me nog niet aan moeilijke woorden zoals intimiteit of de ongrijpbare extimiteit.[iv]

Preutse paradox

Het is niet de enige paradox die opduikt wanneer men tussen de lakens kijkt. Tegenwoordig duiken de protagonisten in Amerikaanse tv-series en films direct met elkaar in bed. Maar dan wel heel politiek correct want zowel hetero, homo en interraciale koppels copuleren erop los op de beeldbuis, maar blijkbaar hebben ze altijd seks met hun ondergoed en nachtkledij aan. Dat is zelfs naar Victoriaanse normen extreem preuts. Niet dat de aangeklede pseudoporno veel aan de verhaallijnen bijdraagt, maar het scheelt een hoop dialoog en de mensen zien dat naar het schijnt graag. Het leidde hilarisch genoeg al tot boze columns dat vrouwen niet met hun bh slapen als kritiek op de serie House M.D. waar personage Scully in haar bed lag depri te wezen, maar over vrijen in compleet kanten of satijnen outfits terwijl de rest van de garderobe door de kamer vliegt, verscheen nog niet één kregelig stukje. Het vervelende aan die enerzijds oversekste en anderzijds vestimentair bizarre kronkelingen is dat de erotiek en het sensuele compleet verdwenen blijken uit de film of de tv-serie (over romantiek zullen we maar zwijgen). Het lijkt wel of twee personen niet kunnen samenwerken zonder onmiddellijk een love-intrest te ontwikkelen of gratuite seks te gebruiken om loyauteit te verwerven zoals bij een roedel bonobo’s. Biologen en primatologen zullen begrijpen wat ik bedoel met de kont is nog niet gekeerd of…. Ofwel staat het ergens in een handboek voor scenaristen, ofwel leeft die idee ook bij een groot deel van het publiek.

Niet dat de Amerikanen ooit een bijzonder talent toonden voor fijnzinnige sensualiteit op het scherm, laat staan voor waardering voor een zichtbare welving met tepel. Neen, erger het blijkt ook in de Franse en Italiaanse cinema compleet vergeten hoe een perfect belicht lichaam zinnenprikkelend kan blijken zonder ranzig of vies te worden. Op sociale media wordt die misplaatste pudeur zelfs ronduit belachelijk. Facebook censureert klassiekers uit de kunst zoals de Venus van Willendorf of persfoto’s zoals het napalmmeisje van Nick Ut Cong Huynh (waarmee Associated Press in 1972 een Pulitzer Prize won) als waren het obsceniteiten.

Grapjassen allerhande fabriceren ondertussen foto’s die de Facebook-censors vanalles en nog wat laten censureren omdat Facebook overal tepels, borsten of billen ziet die dringend verwijderd dienen zoals Iraanse or Arabische censors hele pagina’s in tijdschriften zwart kleuren of met zwarte tape afplakken.

Ondergetekende moet dan altijd aan zijn preutse groottante denken die op weg naar de Zoo zo snel mogelijk voorbij een etalage van een gore cinema ging, terwijl ik me enkel afvroeg waarom die blote mevrouwen zwarte tape op hun borsten plakten in die films. Tja een kind van de jaren 1970 en een groottante van tijdens de Eerste Wereldoorlog, het gaf wel vaker morele conflicten. Ik heb me als zesjarige ooit heel verontwaardigd komen beklagen bij mijn ouders en grootmoeder dat ik tijdens een Dagboek van een Herdershond of een Franse film op de openbare omroep door de groottante uit het salon gejaagd werd omdat ze aan het vrijen waren en “je toch niks kon zien omdat ze onder de lakens lagen”. Mama en papa lagen in een deuk, groottante heeft de humor nooit ingezien. Die was al ontdaan van het radioprogramma “te bed of niet te bed”, waar ze duidelijk geen quiz achter vermoedde (en zoals later zou blijken deed radiopresentator Jos Ghysen dat ook niet wat betreft zijn medewerksters in de studio).

Wie nu oude films ziet stelt vast dat goede acteurs en actrices zelden over een zeer aantrekkelijk lichaam beschikten. Terwijl tegenwoordig zelfs de slechteriken in de meest rudimentaire pulp over zogezegd strakke perfect gespierde lijven (recht uit de fitness-zaal) lijken te beschikken. Acteurs en actrices lijken niet meer op kwaliteit maar op uiterlijk en eventuele kunstmatige opvulling gekozen. Veel series vertonen zelfs een soort formule of recept: lichamelijk aantrekkelijke acteurs en actrices vooraan in de 20, enkele eveneens zeer aantrekkelijke en fors bijgewerkte rond de 40 en als het een beetje mee zit een excentrieke oude man met fraaie blanke manen als komische noot of een goed geproportioneerd oud besje dat de superintelligente tang speelt. Uiteraard respecteert men de quota voor hispanics, african-americans en asians (voor dikkerds, lelijkerds, senioren of grijze muizen bestaan helaas geen quota). Zelfs in series of films die zich afspelen in de klassieke oudheid draven zwarten, Arabieren, Aziaten, Chinezen enzovoort op in ondersteunende rollen (iets waar zelfs in het multiculturele Rome raar van opgekeken zou worden, om te zwijgen van het racistische Athene). De BBC gaat zelfs zover om in elke serie een gehandicapte op te voeren (iemand met een beperking voor wie de newspeak te goed beheerst). Liefst met een heel zichtbare fysieke handicap gecombineerd met een rolstoel (een verklarend attribuut voor de iets tragere van geest onder de kijkers) zoals in Silent Witness of zoals in Vera (van concurrent ITV).

Die mengeling van preutsheid, politieke correctheid en ridicule seksualisering van elke intermenselijke relatie kan op zich best lachwekkend zijn, ware het niet dat de gruwelijk slechte of zelfs brutaal slechte acteerprestaties eerder norm dan uitzondering werden. Het meest gênant zijn de politieseries van TF1 in Frankrijk, die meer op pratende kledingcatalogi lijken dan op de verzameling karakterkoppen van de Comédie française die opdraafden in de Maigrets een halve eeuw geleden.

Conclusie

Helaas blijkt het antwoord op de vraag waar dus dat pessimisme bij de oudere bevolking over het vormen van relaties bij dertigers en veertigers vandaan komt, hiermee wel deels verklaard.

Een compleet verknipt beeld uit de artificiële “populaire cultuur” over wat relaties zijn of kunnen zijn. Iedereen is blijkbaar veel te druk met allerhande barslechte acteerprestaties op te voeren volgens een bizar scenario. Alles wordt langs een imaginaire meetlat van een degenererende entertainmentindustrie gelegd. Een sector die het zelf al lang niet meer weet en sowieso altijd al een make-believe-industrie was. Een sector die steeds meer weg heeft van de oorspronkelijke freakshows op de kermis. Het levert een cocktail op van narcisme, hedonistische prestatiedruk en het gevoel te veel te betalen voor wat anderen blijkbaar gratis krijgen (tenminste in soaps en andere tv-series). Damesbladen, gekken op sociale media en dergelijke zoeken bovendien de meest krankzinnige trends om na compleet onrealistische en gephotoshopte beelden over het vrouwelijk lichaam niet enkel het zelfbeeld van hoofdzakelijk maar niet alleen vrouwen te verzieken. Na de pornoficatie van het uiterlijke zelfbeeld zijn ze nu goed bezig aan de pronoficatie van het innerlijke en emotionele. Wat dat betreft hebben de bejaarden gelijk, het LEEK vroeger allemaal zoveel eenvoudiger.

Bibliografie:

Argyle, Michael. 2017. Social Interaction: Process and Products: Routledge.

Ganong, Lawrence, and Marilyn Coleman. 2017. “Courtship in Stepfamilies.” In Stepfamily Relationships, 61-83. Springer.

Langlais, Michael R, Jacqueline S DeAnda, Edward R Anderson, and Shannon M Greene. 2018. “The Impact of Mothers’ Post-Divorce Dating Breakups on Children’s Problem Behaviors.”  Journal of Child and Family Studies:1-13.

Schokker, Johan. 2000. Extimiteit: Jacques Lacans terugkeer naar Freud: Boom Koninklijke Uitgevers.

Whyte, Martin King. 2018. Dating, mating, and marriage: Routledge.

Whyte, Stephen, and Benno Torgler. 2017. “Things change with age: Educational assortment in online dating.”  Personality and Individual Differences 109:5-11.

---

[i]   (Langlais et al. 2018)

[ii]  (Argyle 2017)

[iii]  Whyte (Whyte and Torgler 2017) (Whyte 2018) Ganong (Ganong and Coleman 2017)

[iv] Eén van mijn grootste miskopen betreft psychologieboeken ooit:(Schokker 2000)