Op een veiling in Frankrijk ging zondag een schilderij in olieverf op paneel van de hand voor 1500 euro hamerprijs. Het is een tronie die toegeschreven wordt aan Rembrandt. Het verkochte paneel is niet ‘naar Rembrandt’ zoals het veilinghuis schreef, maar eerder een kopie van een verloren werk van Rembrandt door diens atelier. Het kan ook een latere kopie zijn naar een verloren origineel of naar een andere kopie. Markant is vooral dat het al het tweede is dat in enkele jaren tijd opdook in Frankrijk.

Twee jaar geleden schreef ik bij een doek met dezelfde voorstelling van een man met tulband. Dat volgens mij er die namiddag in Parijs mogelijk een onbekende Rembrandt verkocht was voor 2900 euro (zonder kosten). Het schilderij was in de 19de eeuw overgezet van paneel op doek (deden Fransen heel vaak, het Getty heeft daar boeiende studie over). Bijna hetzelfde schilderij op paneel was ooit eigendom van Herman Göring en bevindt zich nu in de collectie van de Nederlandse Staat.

Hoewel het paneel afkomstig uit de nazi-roofkunst opvallende verschillen bevat in het gezicht qua neus enzovoort is het heel duidelijk dezelfde tronie.

Dat schilderij is in 1968 door Horst Gerson afgenomen van Rembrandt en toegeschreven aan diens atelier. Van dit doek in slechte staat lijkt het gezicht beter geschilderd en rechts onder zag ik precies een letter ’t’.

Ik vond het in 2021 jammer dat ik zo’n armoedzaaier ben, want ik zou ook wel een Rembrandt aan de muur willen. 2900 euro is werkelijk een drol een drie knikkers voor zo’n schilderij. Zelfs al is het een eigentijdse kopie of atelierwerk. Je vraagt je af of experten en schatters bij veilinghuizen ooit musea bezoeken? Of zelfs de databank van RKD raadplegen.

Het is des te opvallender dat de gezichten van het zondag geveilde paneel en het in 2021 geveilde doek identiek zijn. Gaan ze terug op hetzelfde werk of wijkt het paneel van Goering af door artistieke vrijheid? De rimpels op het doek uit 2021 zijn veel uitgesprokener dan in het paneel van afgelopen zondag.

Het paneel van zondag lijkt kwalitatief een ietsje minder, maar blijft heel goed geschilderd. Oogt het misschien minder goed omdat het zo smerig is? Zijn de foto’s van het veilinghuis gewoon te slecht belicht? De kans is groot dat het na reiniging en restauratie toch een topstuk blijkt te zijn. Opmerkelijk is dat het ingekaderd werd in Luik. Ooit bevond dit paneel zich dus in België. Echt iets voor diepgaand provenance onderzoek.

Het paneel kan eik zijn, maar ook mahonie. Nu wil het toeval dat Rembrandt experimenteerde met mahonie panelen. Als één van de weinigen in zijn tijd. Dat zou de gelukkige koper alvast zeer moeten interesseren. Dendrochronologisch onderzoek is een must.

Het zondag geveilde paneel heeft duidelijk enkele restauraties ondergaan. Ook dit keer is het jammer dat ik geen spaarpotje bezit om dergelijke intrigerende werken aan te kopen. Al kan je nooit raden tot welk bedrag een eventuele geïnformeerde koper bereid was te gaan. 1500 euro had evengoed 15.000 euro kunnen zijn als de koper ter plekke bij het veilinghuis iets zag dat ik op de lamentabele foto’s niet kon zien.

Voor de fans kan ik ook mijn artikel over de valse Rembrandt van de Belgische staat aanraden. Ik schreef dat artikel naar aanleiding van de veiling van een kopie door Louis Bregoli van een ‘Rembrandt’ uit het KMSKB dat een Leveck bleek te zijn. Die prachtige kopie haalde op de veiling maar 300 euro zonder kosten.