Het memorandum dat energiewaakhond CREG bezorgde aan de formateur Bart De Wever (N-VA) bevatte nieuws. U kan er alles over lezen in mijn artikel bij Doorbraak:

24/7/2024 Kritische CREG over uw en mijn energiefactuur

In 17 bladzijden oppert de CREG enkele belangrijke beleidskeuzes. De CREG geeft en passant zeer zorgvuldig geformuleerde kritiek op het huidige beleid. Uiteraard in de diplomatieke bewoordingen eigen aan regulatoren.

Omdat niet alles in het artikel kon geef ik hier nog wat achtergrond.

De CREG roept bijvoorbeeld op om een Nationaal Observatorium voor Energiearmoede op te richten.

Het memorandum vergt een beetje uitleg over de taken van de CREG. De federale energieregulator heeft immers een dubbele taak. Langs de ene kant moet de energiewaakhond toezicht houden op de transparantie en de eerlijke concurrentie in de elektriciteits- en aardgasmarkt. Langs de andere kant moet de CREG de consument beschermen. Met andere woorden afwegen of het energiebeleid in het algemeen belang is.

Naast een aantal concrete ingreepjes qua consumentenbescherming vraagt de CREG dat de energietransitie niet ten koste mag gaan van de Belgische consument. De CREG erkent dat ‘zelfs als er mechanismen worden ingevoerd om investeringen te controleren en te monitoren, de energietransitie zeer hoge kosten met zich zal meebrengen’. En zo besluit de CREG: ‘Deze zullen minstens gedeeltelijk worden doorgerekend aan de energieverbruikers’.

Om dit binnen de perken te houden wil de CREG de ‘gereguleerde activiteiten’ of in jargon de regulated asset base (RAB) die een groot deel van de nettarieven uitmaken strikter onder controle krijgen. Dat gaat over de infrastructuur van netbeheerders Elia en Fluvius. Het netwerk, maar bijvoorbeeld ook over Ventilus of het energie-eiland. Investeringen van de federale minister van energie en Elia, die de eindgebruikers moeten betalen via de nettarieven van Elia. In principe oordeelt de CREG over die doorgerekende kosten, maar blijkbaar vindt de CREG dat dit wat strenger en diepgaander mag.

Door dat ‘Clean Energy Package’ komt er een nieuwe golf regelgeving aan. De omzetting in nationaal recht namelijk. De Europese wetgeving inzake de aardgasmarkt is immers nog niet voltooid. In tegenstelling tot die voor de elektriciteitsmarkt.

Bij al die energievraagstukken noteert de CREG een aantal kritische accenten. Eentje gaat over een grote post op de elektriciteitsfacturen. Het is immers de taak van de CREG om in te staan voor ‘het beheer van middelen in verband met bepaalde openbaredienstverplichtingen (ODV’s)’. Dat zijn kosten van het energiebeleid die via de energiefactuur worden betaald. En deze tot een soort tweede belastingbrief maken. Namelijk het Energiefonds, de Vlaamse warmtekrachtkoppeling, groene stroomcertificaten enzovoort.

De CREG wil schuiven met die kosten. De federale regering zou de Europese Commissie moeten vertellen dat de financiering van het capaciteitsremuneratiemechanisme (CRM) voor elektriciteit zal gebeuren door middel van een openbaredienstverplichting via de Elia-tarieven. Dat laatste is een ingewikkeld verhaal. Energieminister Tinne Van der Straeten (Groen) voerde de CRM-veiling via Elia in om energieleveranciers subsidies te betalen om stroomproductiecapaciteit beschikbaar te houden na de sluiting van de kerncentrales. Denk aan de fameuze vliegtuigmotoren en gascentrales van Engie. De Europese Commissie onderzocht dat overigens om na te gaan of het geen ongeoorloofde staatssteun bleek.

Wat zegt de CREG nu? De volgende federale regering moet ervoor zorgen dat ‘de invoering van het CRM beantwoordt aan een reële behoefte op het vlak van bevoorradingszekerheid’. Deed het huidige CRM dat dan niet? En misschien belangrijker: komt die CRM-factuur dus integraal in de nettarieven van Elia? Dus op de stroomfactuur.

Een andere kritiek is dat de CREG smeekt om ‘met alle betrokken partijen op Belgisch niveau te overleggen om een Belgisch standpunt te bepalen en dit op Europees niveau te verdedigen’. Want nu onthoudt België zich meestal bij stemmingen wegens onenigheid tussen diverse regeringen.

De CREG beoordeelt ook zijn rol bij het federaal ontwikkelingsplan van het transmissienet voor elektriciteit. Dat gaat weer over Elia en onder andere Ventilus, het energie-eiland enzovoort. De CREG wil meer tijd en middelen, maar vooral meer inspraak en een tweejaarlijkse bijwerking van het ontwikkelplan. Wat niet meer of niet minder wil zeggen dat de CREG vindt dat de consumentenbescherming en de transparantie te wensen overlaten.