Dit essay verscheen eerder in Civis Mundi Digitaal #58 op 5 mei 2018.

Wie even nadenkt over de goudmijn die aardolieproducten zijn voor staatskassen van de Europese lidstaten, kan niet anders dan de vraag stellen wat zal gebeuren op het moment de meerderheid van de automobilisten overschakelen op een elektrische auto.

Niet dat elektriciteit niet eveneens een grote bron van inkomsten voor lokale en nationale overheden is. Een zeer leerzaam document komt van het CBS.[i] Economische Zaken bood de Tweede Kamer ook al een studie aan op 6 november 2014.[ii]

Het moge duidelijk zijn dat de Benelux niet bepaald zuinig is bij het graaien in de elektra-rekeningen van huishoudens. Niettemin stelt het niks voor in vergelijking met de inkomsten die overheden putten uit de prijs aan de pomp waar de burger zijn heilige koe komt laven. Met elektrische auto’s zal het verbruik van stroom nog toenemen. De burgers mogen dan hoeraverhalen horen over de zegeningen van elektrische auto’s, maar die auto’s moeten geproduceerd worden (de echte reden van de promotie), verkocht worden en die moeten verbruiken. Net zoals een printer verkopen niet genoeg is, maar vooral winst op de verbruiksgoederen (inkt of toner) het doel is. Dit heette destijds het HP-model en zette Philips en Douwe Egberts aan om de Senseo te bedenken. Dat batterijen van merk tot merk niet uitwisselbaar zullen zijn net als bij digitale camera’s of laptops moge niet verbazen.

Los van de ethische vragen bij het vergroten van de hoeveelheid uiterst dure, milieu-onvriendelijke en loodzware batterijen klopt er dus iets niet aan het verhaal. Ten eerste zijn de wegen nu al onderhevig aan zware belasting door steeds zwaardere vrachtwagens die spoorvorming en andere slijtage veroorzaken. Ten tweede zijn alle veiligheids- en snelheidsnormen berekend op de massa van benzine en dieselauto’s. De klap van een voertuig met een twee keer zo grote massa aan dezelfde snelheid is (zelfs voor studenten die nooit zullen begrijpen wat de wet van de inertie is) duidelijk groter.  Maar laten we voor het debat even de onzin dat een elektrische auto als product milieuvriendelijker zou zijn dan een auto op fossiele brandstof terzijde schuiven (let wel de brandstof is misschien wel milieuvriendelijker). Laten we eerst naar de toename in verbruik kijken die enkel door meer productie kan verzekerd worden.

De rapporten van CBS en Economische Zaken geven heel duidelijk de herkomst van stroom en wie graag de waarheid over “groene” stroom weet moet even googlen op Lubach om die oplichterij duidelijk en idiot proof uit te doeken te zien doen.[iii]

De opsplitsing van de prijs van stroom is ronduit schokkend. Vooral België waar de prijs op een jaar tijd zelfs met 10% toenam in 2017, tenminste voor de huishoudens (een verzamelnaam voor singles en andere consumenten), maar niet voor de industrie.

Normaal zouden productiekosten, transportkosten, transmissiekosten, distributiekosten en wettelijke bijdragen door de overheid gecontroleerd worden. Helaas is de overheid op veel plaatsen betrokken partij. Ten eerste vaak als aandeelhouder van de spelers in één of meer van die kostenbrouwers en ten tweede als beneficiant van wettelijke bijdragen, btw en andere belastingen. In geen enkel normale situatie is dergelijke belangenverstrengeling acceptabel. Geen politicus echter die zijn uitzicht op een zitpenning, commissariaat of andere emolumenten zal riskeren door de kat de bel aan te binden.

belangenconflict

Bij fossiele brandstoffen is de overheid trouwens ook zeer bevoordeeld omdat elke prijsstijging aan de pomp via de BTW gratis extra belastingen oplevert voor de staatskas. Overheden hebben dus GEEN enkel belang bij lagere prijzen.[iv] De hele speculatieve constructie rond aardolieproducten en de voorschotten die de overheid en de olieboeren aan de pomp nemen op prijsstijgingen op de beurs voor olie die nog niet eens opgepompt werd, zegt genoeg.

Het hele stroomdiagram van de productie en levering is voor veel politici ook een onbegrijpelijk doolhof. België is netto-invoerder van stroom vanuit Frankrijk en uitvoerder (met inbegrip van doorvoer) naar Nederland. “Al is dat de laatste jaren soms wel andersom door de overcapaciteit in Nederland”, aldus de studies. Bij de brandstofprijzen is de maximumprijs een vorm van komedie die de regering opvoert om de consumenten te beschermen tegen misstanden langs snelwegen. “De prijs van het geraffineerd product is afhankelijk van de notering van het afgewerkt product op de markt van Rotterdam.” Aldus Economische Zaken in België. “Deze wordt uitgedrukt in dollar per ton en omgezet in euro per 1.000 liter.” Op zich abjecte onzin omdat de prijs voor olie die in de grond steekt en pas na veertig dagen pompen, veertig dagen vervoer , 10 dagen raffinage en nog eens enkele dagen transport naar de pomp dus stante pede opslaat aan de pomp. Zoiets heet een voorschotje nemen.

Argusogen?

De Belgische regering speelt het spel zo: “Als noteringen in de programma-overeenkomst worden voor de berekening van de maximumprijs de noteringen van Argus gebruikt. Argus is een referentiecentrum voor energieprijzen dat dagelijks de indicatieve noteringen van afgewerkte producten op de belangrijkste wereldmarkten publiceert. Hierbij komen de transportkosten voor het traject Rotterdam-Antwerpen, het vervoer naar de Belgische raffinaderijen (steeds via Rotterdam) en de verzekeringen en verliezen.” De website van Argus is zeer leerzaam om lezen, wat snuisteren en alles geeft aan dat het een Augiasstal blijkt.[v]

Accijnzen en belastingen

“De accijnzen op energieproducten vormen vaste belastingen (vast bedrag per product in absolute waarde). Ze zijn niet afhankelijk van de prijs van het afgewerkt product. Ze vertegenwoordigen een groot deel van de totale maximumprijs, vooral voor benzine en diesel.” Staat te lezen op de website van het Belgische ministerie van Economische Zaken. Daarbovenop komt 21 % btw op de som van alle voorgaande posten, inclusief de accijnzen. Dubbele belasting eigenlijk.

Waarom zou de overheid in zo’n ideale afperssituatie dus elektrische auto’s promoten? Heel eenvoudig omdat ze een alternatief zien dat nog lucratiever blijkt. Door de enorme beslagen op de voertuigen met fossiele brandstoffen en het feit dat het systeem staat of valt bij steeds stijgende prijzen waardoor bepaalde geopolitiek zeer vervelende landen zoals de OPEC-leden of Rusland slapend rijk worden en dus voor een immense uitstroom van geld uit onze economie zorgt moet de overheid vroeg of laat dat bloedverlies stelpen, zonder de eigen drainage of aderlatingen in gevaar te brengen wel te verstaan. De elektrische auto vormt een goed of zelfs ideaal excuus. Ten eerste controleren ze al de stroomrekeningen en dat geld circuleert in de Europese interne economie en wordt dus niet overgeheveld naar elders. Zeg maar gerust “niet afgetapt door de OPEC”. Ten tweede opent het de kans om kilometerheffingen door te drukken bovenop tollen, accijnzen, wettelijke bijdragen, dividenden ….

De rit met de elektrische auto zal een rit voor de staatskas worden.  Een daad van vaderlandsliefde als het ware. Het mom van het milieu zal omwille van strategische redenen de burgers richting van een veredelde gouden koe duwen. En van het verbeteren, kweken en exploiteren van melkkoeien kennen ze in Nederland en België alles. Los van het feit dat een elektrische auto misschien nog zo’n slecht idee niet is en vele argumenten inderdaad heel positief blijken, zal de doorbraak leiden tot nieuwe manieren om de gederfde inkomsten van de fossiele brandstoffen op de burgers te verhalen. De elektrische chauffeur zal betalen voor zijn geld waar de regeringen menen recht op te hebben. Hoewel het economisch argument dat overstappen op elektrische auto’s goed zou zijn voor de economie en het bedrijfsleven (o.a. door constante prijzen en dus potentiële prijsstabiliteit in de kostberekening van transport en vervoer), zal het twee gevolgen hebben. Enerzijds zal de stroomprijs nog meer dan ooit in een speculatieve prijsspiraal zoals bij aardolie gedrongen worden door de regering. Bye bye prijsstabiliteit. Anderzijds zal zelfs dat niet volstaan om puur op het stroomverbruik alleen de budgettaire gaten te vullen die de verminderde consumptie van benzine en diesel zal slaan. Nieuwe heffingen op gereden kilometers en op bezit en gebruik zullen volgen.

Waarom de oliemaatschappijen nog geen moord en brand schreeuwen is ondergetekende een raadsel. Wat hebben onze regeringen hen beloofd of welke garanties hebben ze gekregen? In ieder geval de burger dreigt niet beter te worden van elektrische auto’s en zijn enige voordeel bij massale overstap op elektrisch vervoer zal de illusie zijn dat het beter is voor het milieu… tot de batterijen een immense afvalstroom met toxische onderdelen vormen.

---

[i]  Elektriciteit in Nederland (2015) te downloaden op de site van het CBS.

[ii] Studie EZ voor Tweede Kamer: https://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/brieven_regering/detail?id=2014Z19957&did=2014D40414

Een tweede bron is https://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/detail?id=2015D38189&did=2015D38189

[iii] https://www.youtube.com/watch?v=xW-VLPyxqAM

[iv] De stroombeurs : www.apx.nl

[v] http://www.argusmedia.com