Rond de 112-dienst heerst een vuile oorlog. De sector professionaliseert en door extra budget legt de regering de lat hoger. Daardoor vallen steeds meer kleine ziekenwagenuitbaters uit de boot. Omdat die bepaalde 112-diensten als de hunne beschouwen trappen ze wild om zich heen. Vlaams Belang sprong op de kar en nu is het complete oorlog.

Op het einde van de vorige regeerperiode stond de dringende geneeskundige hulpverlening, met andere woorden de ambulancediensten of 112-diensten, aan de rand van het faillissement. Tenminste dat beweert de minister voor Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit): ‘Ambulancediensten dreigden met sluiting en hebben we met moeite overeind gehouden, met veel overtuigingskracht.’

De FOD Volksgezondheid betaalt voor de 112-diensten. De federale regering verhoogde het budget voor de 112-diensten. ‘In het jaar 2022 besteedde de overheid 77 miljoen euro. In het jaar 2025 zullen wij 240 miljoen euro besteden’ aldus Vandenbroucke.

Met dat extra geld komen nieuwe verantwoordelijkheden. Het gevolg is een grotere professionalisering. Alles wordt complexer. Op 1 januari 2024 verscheen nog een nieuw Koninklijk Besluit van Vandebroucke over de opleidings- en vervolmakingscentra voor hulpverleners-ambulanciers. Daarin stond bijvoorbeeld dat bij negatieve beoordeling een ambulancier een individueel opleidingstraject moet volgen.

Sector in beweging

Zowel de ambulancediensten als de ambulanciers zitten dus in een veranderende sector. Alle spelers in de sector voelen de financiële druk. Omdat de eisen aan het personeel eveneens hoger worden, manifesteren zich ook ontevreden ex-werknemers. In zo’n geval zijn er winnaars en verliezers.

De winnaars zoals Nathan De Vrieze van Dienst 112 Lochristi vzw merken dat ze plots doelwit zijn van persoonlijke aanvallen.

‘Logisch als je de ambulanciers uitperst’ klinkt het bij één van die verliezers. Life-Care uit Gent is een familiebedrijf dat sinds 1930 ambulances uitbaat. Zaakvoerder Celine Vandevyver is bitter. De concurrentie is in haar ogen al jaren oneerlijk. Ze voelt zich daarbij bijgetreden door de Ambulanciersunie en Kamerlid Dominique Sneppe (Vlaams Belang). Ze verwijst daarbij naar het contract tussen Dienst 112 Lochristi en een schijnzelfstandige dat Sneppe openbaar maakte. ‘Daar staan onredelijke eisen en belachelijke dingen in zoals geheimhouding enzovoort’.

Via de Ambulanciersunie vzw klagen de ambulanciers misbruiken aan. Blijkbaar besparen bepaalde ziekenwagendiensten drastisch op personeel. Ze doen dat naar verluidt door schijnzelfstandigen in te zetten. Het zou zover gaan dat sommige ambulanciers gedwongen freelancen via Tentoo of zelfstandige moeten worden.

Dat is een oud zeer. Eén van de grootste spelers, het privébedrijf Ambuce werd destijds veroordeeld. Ambuce houdt zich nu aan de arbeidswetgeving, maar als beloning spelen ze wel aanbestedingen kwijt. En dan vallen namen en verdachtmakingen. De naam van Nathan De Vrieze, maar tevens die van Kris Verbeeck, schepen voor CD&V in Hemiksem en zaakvoerder van ambulancebedrijf Vyvex. Beiden ontkennen stellig met schijnzelfstandigen te werken.

Kris Verbeeck van Vyvex wijst er fijntjes op dat ook hij ooit de RSZ op bezoek kreeg. In tegenstelling tot andere bedrijven won hij zijn zaak. Verbeeck beaamde dat er inderdaad een professionalisering aan de gang is. ‘Het is de verdienste van Vandenbroucke dat het budget verdrievoudigt. De tijd dat ziekenwagenbedrijven draaiden op vrijwilligers is voorgoed voorbij’ aldus Verbeeck. Dat de lat bij professionelen hoger ligt is het logisch gevolg, maar dat zint niet iedereen.

Wat is een 112-dienst?

Om het hele verhaal beter te begrijpen moeten we misschien eerst uitleggen wat een 112-dienst is en hoe de financiering loopt.

Iedereen die 112 belt verwacht snel een ziekenwagen. In die ziekenwagen zitten minstens twee hulpverlener-ambulanciers. Die ziekenwagens vallen onder de Dringende Geneeskundige Hulpverlening (DGH) of het 112-systeem.

Veel ziekenwagens zijn onderdeel van de lokale brandweer, maar niet altijd. Dat kunnen ook erkende ambulancediensten zijn. Daaronder vinden we zowel vzw’s als eenmanszaken of vennootschappen. De regels zijn dezelfde. De ambulanciers in die ziekenwagens moeten opgeleid en erkend zijn. Na erkenning geeft het RIZIV een badge die ze altijd bij moeten hebben.

De provinciale directies van de Dringende Geneeskundige Hulpverlening (DGH) van de FOD Volksgezondheid kennen per regio concessies toe. Die krijgen dan een subsidie-enveloppe. Na een soort openbare aanbesteding welteverstaan. Uiteraard speelt de prijs daar een rol, maar niet enkel de prijs want DGH stelt steeds meer eisen.

Zeker nu er meer subsidie is, legt DGH de lat hoger. De logische vraag is dan wat met dat extra geld gebeurt. Volgens de Ambulanciersunie lijkt het alvast niet naar de ambulanciers te gaan. Bepaalde ambulancediensten zetten hun personeel het mes op de keel om als zelfstandige te gaan werken om zo extra te besparen.

Politiek bemoeit zich ermee

Die beschuldigingen over constructies met schijnzelfstandigen leidde al tot een interpellatie van minister Vandenbroucke door Dominique Sneppe (Vlaams Belang). Zij pakte de minister aan over ‘het loopje (dat) wordt genomen met de arbeidswetgeving’.

Het standpunt van de RSZ is duidelijk: ‘bij tewerkstelling voor de diensten 112 dient men te worden onderworpen aan het stelsel der sociale zekerheid voor werknemers’.

Waarom vinden ze zelfstandigen inzetten een misbruik? Omdat zelfstandigen immers ziek zijn in hun eigen tijd, geen overuren bestaan en zijzelf opdraaien voor hun sociale zekerheidsbijdragen.

Volgens Dries Deschilder, voorzitter van de Ambulanciersunie vzw heeft zijn vereniging melding van een achttal diensten die hun ambulanciers te werk stellen als zelfstandigen. ‘Twee daarvan kregen reeds bezoek van de RSZ’ aldus Deschilder.

Deschilder verwijst naar een brief die een ambulancier kreeg van de RSZ. ‘De ambulancier werd verhoord en de uitbater zal zich moeten verantwoorden bij de arbeidsrechtbank voor schijnzelfstandigheid en belastingontduiking.’

Zo’n ambulancedienst riskeert dan fikse boetes. Wat bij twee reeds het geval was. De RSZ gaat niet in op individuele dossiers. De vraag is natuurlijk of die bedrijven reeds in moeilijkheden zaten en via die schijnzelfstandigheid het hoofd boven water probeerden te houden. Of dat ze het als winstmaximalisatie deden.

Het verhaal kent ook een politiek kantje. Zo wijzen verschillende spelers op de goede banden die 112-dienst Lochristi onderhoudt met het kabinet Vandenbroucke. De minister liep er voor de camera’s een dagje mee. Hij stelde er ook de budgetuitbreiding voor. Dat verontrust Deschilder van de Ambulanciersunie. Vooral persmomentjes bij de inhuldiging van de nieuwe 112-ambulancierpost in Gent en een bezoekje aan de 112-ambulancierspost van Lochristi zorgden voor verontwaardiging.

Was DGH op de hoogte?

Wat de ambulanciers de minister verwijten is dat zijn adviseur-generaal Dringende Geneeskundige Hulp op de hoogte was van de schijnzelfstandigen, maar niets deed.

De minister volgt de zaak van de schijnzelfstandigheid naar eigen zeggen op de voet. Op 23 januari e-mailde de Ambulanciersunie zijn administratie en zijn beleidscel. Deze namen meteen contact met minister van Werk Pierre-Yves Dermagne (PS) en zijn inspectiediensten. Ondertussen zou de RSZ effectief vaststellingen van schijnzelfstandigheid heeft gedaan in minstens 212 ziekenwagendiensten.

Vandenbroucke en Dermagne planden een onlineoverleg met alle betrokken na de krokusvakantie. Of de ambulance-oorlog daarmee afgelopen is, valt te betwijfelen?