Op de jaarlijkse klimaattop COP29 beloofden de westerse landen na een felle strijd uiteindelijk 300 miljard dollar per jaar aan de armere landen om de klimaattransitie te financieren. De COP29 verkeerde vrijdagavond in chaos en de arme landen van de ‘Global South’ verlieten boos de onderhandelingstafel. Hun enige eis: Geef geld. Een beslissing op het allerlaatste moment behoedde de klimaattop van een complete mislukking.
De klimaattop ging niet over het klimaat maar over geld. Twee dagen na het geplande einde van de COP29 lag dus een akkoord over geld op tafel. Het persbericht van de organisatie van de klimaattop COP29 gaf meteen ook de belofte met de belangrijkste punten. De organisatoren spreken voortaan van het Baku Finance Goal. Dat wereldwijde doel is om 1,3 biljoen dollar of 1300 miljard dollar klimaatfinanciering te organiseren tegen 2035. In de vorm van een jaarlijks doel van 300 miljard dollar. Daarmee verdrievoudigen ze het bedrag dat in 2020 afgesproken werd (en overigens nooit gehaald werd).
Een andere doorbraak betrof de koolstofmarkten of carbon markets. De bedoeling was daar om immense fraude te voorkomen. Het gaat dan om het planten van bomen. Die bomen leveren ‘credits’ op die verhandeld worden omdat bomen CO2 vasthouden. Die ‘koolstofmarkt’ is onderhevig aan manipulaties. Daarom werden op zaterdag nieuwe spelregels van de Verenigde Naties aanvaard. Volgens de Azerbeidjaanse COP29-voorzitter Mukhtar Babayev de best mogelijke deal ‘gezien de geopolitieke fragmentatie’. De deelnemende landen erkennen dat een mijlpaal werd bereikt en dat vanaf 2025 geld zal kunnen worden verdeeld uit een fonds.
Zowel die klimaatfinanciering als die carbon markets vergen enige uitleg. Allereerst over de COP zelf. Een COP is VN-taal voor ‘Conference of the parties’. De partijen zijn de ondertekenaars van het Klimaatverdrag, namelijk de landen en de Europese Unie. Het Klimaatverdrag is dan weer beter bekend als United Nations Framework Convention on Climate Change (UNFCCC). UNFCCC is tegelijk de verdragsorganisatie achter de COP29.
De missie van de UNFCCC of het Klimaatverdrag is het ‘faciliteren van de intergouvernementele klimaatveranderingsonderhandelingen’, namelijk de klimaattoppen en de voorbereiding daarvan. Ze doen dat onderhandelen tijdens twee sessies per jaar. Daarvan is de COP of klimaattop de belangrijkste. Daar praten ze over de Overeenkomst van Parijs waar doelstellingen werden afgesproken om de klimaatverandering onder de 1,5° Celsius te ‘proberen houden’.
De doelstellingen in de Overeenkomst van Parijs zijn wettelijk bindend en werden nationale wetgeving na de ratificatie. Pikant detail: geen enkel land kan een ander land dwingen die wetten na te leven. Er bestaan dus geen sancties voor landen die zich niet aan de afspraken houden. Tenzij in de Europese Unie. Binnen de Europese Unie is het Klimaatakkoord wettelijk afdwingbaar.
Op zo’n COP komen naast partijen of landen, heel veel NGO’s en bedrijven af die lobbyen. Die hebben allemaal hun eigen agenda. Vooral voor klimaatactivisten is het een goede gelegenheid om te netwerken.
Dat netwerken en lobbyen ging achter de schermen over de carbon markets en in de spotlights hoofdzakelijk over klimaatfinanciering. Dat is immers één van die doelstellingen uit het Klimaatakkoord. Op deze COP29 in Bakoe ging alle aandacht naar klimaatfinanciering. Steun aan ‘de kwetsbare ontwikkelingslanden’ via de zogenaamde ‘loss and damage’. Dit moet ontwikkelingslanden vergoeden voor de klimaatschade die ze ondervinden. Het gaat dan om miljarden euro’s steun aan regeringen met ‘klimaatslachtoffers’. Klimaatfondsen moeten die landen helpen over te stappen op niet-fossiele energie.
Die klimaatfinanciering gebeurt via leningen en schenkingen. Daarvoor is de Wereldbank verantwoordelijk. Voor een groot deel gaat het dus om leningen aan regeringen van landen in de Derde Wereld. Om de doelstellingen te halen plakken veel westerse landen al jaren het etiket ‘klimaatfinanciering’ op hun bestaande budgetten voor ontwikkelingssamenwerking.
300 miljard dollar per jaar is veel geld. Een verdrievoudiging van het huidige bedrag. Dat geld moet ergens vandaan komen. In de EU met 510 miljoen inwoners zijn er maximaal 350 miljoen belastingbetalers. Wat zou neerkomen op 885 dollar extra belastingen per jaar per belastingbetaler. De EU beweert dat ze dat geld vooral gaan halen uit de opbrengsten van bestaande en nieuwe CO2-taksen.
Onder andere uit de opbrengsten van het Emissions Trading System (ETS) van de Europese Commissie waar emissierechten verhandeld worden die industriële bedrijven moeten betalen op hun CO2-uitstoot. De EU wil dat Emissions Trading System ook uitbreiden naar stookolie en aardgas voor het verwarmen van woningen en zelfs naar de landbouw. Belastingen dus die altijd doorberekend worden in de producten of de facturen voor de burgers.
Veel hangt natuurlijk af van het engagement van de landen. België, om één voorbeeld te noemen, ging in het verleden nog engagementen aan in het kader van internationale verdragen. Bijvoorbeeld dat 2% van het bruto binnenlands product naar defensie moet gaan als lidstaat van de NAVO. Een engagement waar de Belgische regering nooit in slaagde of nooit nakwam.
Op dat vlak was de reactie van de partijvoorzitter van Les Engagés opvallend. Maxime Prévot (Les Engagés) moet tijdens de formatie een akkoord bereiken om miljarden euro’s in de begroting te besparen omdat de Europese Commissie dit oplegt aan de Belgische regering. Nochtans reageerde Prévot op X met de volgende opmerking bij het akkoord over klimaatfinanciering: “COP29 : quelle déception ! Les engagements financiers de 300 milliards $ par an d’ici 2035 sont loin de répondre aux besoins urgentissimes pour faire face à la crise climatique. Il est impératif d’agir tous ensemble avec plus d’ambition pour assurer un avenir durable à toutes et tous ! Et en particulier les pays les plus vulnérables !!”
Afgaande op het aantal belastingplichtigen in België (9,5 miljoen) zou de klimaatfinanciering de Belgische economie 8 miljard dollar kosten. Met een quasi pariteit tussen dollar en euro komt dit neer op bijna 8 miljard euro per jaar.
De federale minister voor Klimaat Zakia Khattabi (Ecolo) bezocht met de Belgische delegatie de klimaattop. Khattabi reageerde vanuit Bakoe via X: “Cop29 entre déception et soulagement : alors que nous venions confirmer l’ambition nécessaire il s’est agit en fait de préserver le consensus de Dubai . Nous avons frôlé l’échec , nous atterrissons finalement sur un accord décevant.”
De minister in lopende zaken van Ecolo sprak dus van een ‘ontgoochelend akkoord’ en noemde het verder ‘complexe onderhandelingen’. Een merkwaardige opmerking aangezien alle onderhandelingen door de EU gevoerd werden en de individuele lidstaten zoals België niet rechtstreeks mee aan tafel zaten. De Belgische delegatie telde nochtans 150 deelnemers. Aanwezige leden van het Europees Parlement niet meegerekend. Voor het eerst sinds lang nam naast de Brusselse Minister van Klimaattransitie, Alain Maron (Ecolo), niettemin een Vlaamse minister deel met Melissa Depraetere (Vooruit). De Waalse minister bleef thuis.
De Belgische delegatieleider Peter Wittoeck, diensthoofd Klimaatverandering van de DG Leefmilieu binnen de FOD Volksgezondheid uitte eveneens zijn grote ontgoocheling. Wittoeck vestigde zijn hoop op de COP30 volgend jaar in Brazilië. Op die klimaattop moeten de landen nieuwe klimaatdoelstellingen voorleggen. Tijdens een hoorzitting in het federale parlement op 15 oktober gaf de Nederlandse ambtenaar van het directoraat-generaal Climate Action (DG CLIMA) van de Europese Commissie, Yvon Slingenberg, al aan dat de EU van België en andere landen veel meer verwacht. Als het aan de EU ligt dan blijft het niet bij 300 miljard dollar per jaar die het westen betaalt.
De grote vraag is: Wie gaat dat betalen?
Een reactie achterlaten
Je moet inloggen om een reactie te kunnen plaatsen.