Verschenen in Civis Mundi Digitaal #52 op 5 november 2017.

Het is weer zover. Politici die met moeite met Twitter overweg kunnen, zingen de lof van een nieuwe verlosser: blockchain technologie. Grote investeerders steken miljarden dollars in fondsen die beleggen in blockchain startups (waaronder bepaalde startups opgericht door ex-medewerkers van banken zoals JPMorgan en Goldman Sachs, aan wie reeds meerdere financiële crisissen te danken zijn).^[1]

De powerpoint presentaties van de lui die dat risicokapitaal ophalen leggen nooit uit hoe die befaamde blockchain technologie bij hen werkt en hoe in hun geval die beter zou werken dan bestaande informatietechnologie. Geen enkel bewijs onderbouwt de gewekte verwachtingen en het enige waar iedereen zich op blindstaart is de waarde van de bitcoin (een boevenmunt). Een virtuele munt die vooral criminelen dusver geld opbracht. Peter Olsthoorn omschreef recent de cryptocurrency bitcoin als volgt: ‘De eerste toepassing, van nu al legendarische uitvinder Satoshi Nakamoto met de publicatie van zijn bitcoin paper: valuta gedragen door een netwerk van rekenkracht en niet door een centrale bank.’^[2] In de Financial Times bleek een commentator reeds synoniemen voor blockchain te ontwaren: ‘distributed ledger technology (DLT) or shared permissioned databases.’^[3]

Uiteraard kunnen Nederlandse en Belgische politici plots niet meer zwijgen over blockchain technologie en overal zien ze opportuniteiten om het toe te passen. Het vreselijkste voorbeeld is de campagne van de Dutch Blockchain Coalition.^[4] In het Vlaamse parlement stelde een afgevaardigde een hele rist ministers de vraag over wanneer en hoe ze blockchain technologie gaan toepassen.^[5] Niet de vraag waarom. Neen, wanneer en hoe.

IntellectEU van Michel Akkermans (oprichter van electronic bankingpionier FICS en Clear2pay) haalde twee miljoen euro op. Akkermans stak wel vijf keer zoveel in een startup rond het InternetofThing (IoT) een andere hype. Politici echoën de praatjes van de verkopers van aandelen in startups en dure adviseurs over disruptieve economische veranderingen. Digital transformation specialists praten de excellenties natuurlijk dergelijke beweringen aan tijdens uitjes naar Davos of executive briefings in achterkamertjes. De meest gehoorde uitleg is dat frauderen met slechts één ledger (letterlijk een boekhoudkundig register) quasi onmogelijk is. Dus van burgerlijke stand, tot uitkeringen en hypotheekmarkt de nieuwe technologie is werkelijk goed voor alles. Zelfs voedselcrisis zou voorkomen kunnen worden dankzij blockchain.^[6] Uiteraard komt iets dat goed is voor alles enkel in reclame voor en dusver is blockchain vooral reclamepraat. Volgens een gewiekst verkoper zal zelfs het gras er wel mee afgedaan kunnen worden.

Een blokketen is zoals elke keten enkel zo sterk als de zwakste schakel zoals het spreekwoord aangeeft. De kostenreductie van het opheffen van dubbel werk is altijd een mooie binnenkomer voor een verkoper. Wie graag notarissen ziet verdwijnen kan zoiets mooi in de oren klinken, maar of het goedkoper en efficiënter zal uitpakken is nog maar de vraag. Het kadaster bestaat immers al en de dure notaris werkt dan wel op ieders gestel, maar de notaris zal niet uit eigen beweging verdwijnen, de fiscus zal zijn hap uit de taart blijven opeisen en de leverancier van blockchain aast vooral op de omzet van de notarissen. Dus of de burger gebaat is bij het vervangen door blockchain is hoogst onvoorspelbaar.

Blockchain is eigenlijk slechts decentralized transaction and data management technology en het enige doel is to provide anonymity, security, privacy, and transparency to all its users.^[7] Eigenlijk dus vooral nuttig voor diegenen die het nu al gebruiken: criminelen.

Bovendien behandelen alle publicaties in de wetenschappelijke wereld enkel en alleen de technologische kant en niet de juridische, politieke en economische kant van het verhaal. De wetenschappelijke auteurs met gedegen onderzoek zijn op één hand te tellen. De meeste publicaties zijn van de hand van de usual suspects: consultants en leveranciers van informatietechnologie. In beide gevallen zal de eventuele klant hen moeten vertellen wat hij wil, hoe hij het nu doet enzovoort.

Don Tapscott die met The Paradigm Shift een bestseller schreef die gretig gelezen werd toen de personal computer (pc) zijn intrede deed in de maatschappij, pleegde reeds een boek over blockchain.^[8] Maar na het boek uit 1993 dat ondergetekende met veel plezier destijds las (en zoals achteraf bleek vooral ideeën van derden vermarkte) sloeg de brave man al meermaals de plank mis. Bovendien zal zijn visie op het elektriciteitsnet misschien opgaan voor de Verenigde Staten, maar daar kampen ze al decennia met structurele brown outs en black outs. Een probleem dat West-Europa gelukkig nog niet kent.

Marco Lansiti en Karim Lakhani schreven in The Truth about Blockchain in Harvard Business Review een zeer speculatief artikel en vergeleken het met de universele netwerktaal van het Internet: TCP/IP.^[9] Maar verder dan a strong possibility dat een impact op de lezer zijn bedrijf kan hebben kwamen ze niet. Zwaaien met de nieuwe Google of Facebook klinkt misschien aanlokkelijk, maar dat is op de loterij spelen ook.

Kevin Hernandez, Research Officer van het Institute of Development Studies in Brighton, schreef vlakaf dat het helemaal nog niets te voorspellen valt of het een hope of hype is.^[10] Deze auteur wijst ook terecht op de moeilijkheden van het implementeren. Wat dat betreft is Christian Cachin van IBM in Zurich dan weer vol vertrouwen, maar hij somt alle mogelijke varianten op in zijn presentatie en toont vooral heel veel logo’s van heel grote bedrijven (multinationals) die met hun complexe transacties en connecties tussen al hun vestigingen (om van hun toeleveranciers te zwijgen) allicht voordeel kunnen putten uit een vereenvoudiging. De nadruk ligt op vertrouwensmodellen (new trust models). Doch in hoeverre moet een overheid zich aan dergelijke avonturen wagen?

Kortom het gekoketteer met blockchain lijkt vooral een hype die parallel loopt met de waarde van de bitcoins. In welke mate die inflatie van de bitcoin aangeeft dat criminaliteit loont en dus veel minder of blockchain werkt, mag dan een wat filosofische vraag blijken. Het zou echter de overheid sieren dat ze de voordelen in de echte economie eerst afwacht alvorens mee te gaan evangeliseren in het zog van venters van aandelen in startups of spin-offs. Indien het voordelen oplevert en het heeft een bewezen staat van dienst dan kan de overheid alsnog zonder last van de wet van de remmende voorsprong instappen. En zelfs dan zou het niet verbazen dat blockchain het zoveelste informatiseringsdebacle bij de overheid oplevert. De beste besparing voor de belastingbetaler zou wel eens het laten passeren van de blockchain hype blijken.

Bibliografie:

Hernandez, K. (2017). Blockchain for Development–Hope or Hype?

Lansiti, M., & Lakhani, K. R. (2017). The truth about blockchain. Harvard Business Review, 95(1), 119-27.

Tapscott, D., & Caston, A. (1993). Paradigm Shift: The New Promise of Information Technology: ERIC.

Tapscott, D., & Tapscott, A. (2016). Blockchain Revolution: How the technology behind Bitcoin is changing money, business, and the world: Penguin.

Yli-Huumo, J., Ko, D., Choi, S., Park, S., & Smolander, K. (2016). Where Is Current Research on Blockchain Technology?—A Systematic Review. PloS one, 11(10), e0163477.

---

[1] Volgens de website Blockchain Venture Capital staat de teller reeds boven de 200 miljard euro. https://www.coindesk.com/bitcoin-venture-capital/

[2] https://www.netkwesties.nl/1070/enige-overdrijving-in-blockchain-walhalla.htm

[3] https://www.ft.com/content/b5b1a5f2-5030-11e7-bfb8-997009366969?mhq5j=e7

[4] https://www.dutchdigitaldelta.nl/blockchain

[5] http://docs.vlaamsparlement.be/pfile?id=1323105

[6] http://www.smartbiz.be/nieuws/172114/hoe-blockchaintechnologie-een-voedselcrisis-kan-voorkomen/

[7] (Yli-Huumo, Ko, Choi, Park, & Smolander, 2016)

[8] (Tapscott & Caston, 1993; Tapscott & Tapscott, 2016)

[9] (Lansiti & Lakhani, 2017)

[10] (Hernandez, 2017)