Op 20 en 21 juni vond een bijeenkomst van de Raad van de EU (vakministers) plaats. Onder Belgisch voorzitterschap. Het leverde weinig nieuws op buiten het uitstel van de beslissing over het omstreden chatcontrol. Maar viel er dan echt niks te melden? Of was het gewoon niet sexy genoeg om vette koppen mee te maken?

Wie graag klinkende resultaten en grote aankondigingen ziet zal zeggen er was geen nieuws. Voor politici die graag uitpakken met successen viel er geen media exposure te rapen. Wie graag het spel op hoog niveau volgt oordeelt daar misschien anders over. Een schaakspel op meerdere borden en met meerdere spelers.

Om het spel of de gameplay in te schatten moet men de spelers of de opstelling kennen. Een raad van de EU-ministers over EU-beleid. Zo waren er nochtans twee genodigden uit de Verenigde Staten van Amerika aanwezig. De Deputy Attorney General Lisa Monaco en Under Secretary for Homeland Security Robert Silvers zaten rond de tafel met de ministers van de EU-lidstaten. Dat wil zeggen de nummer twee voor justitie en de nummer twee voor staatsveiligheid uit de VS.

De Europese Commissie stuurde de socialistische Eurocommissaris voor Binnenlandse Zaken Ylva Johansson. Dat is de vrouw die verantwoordelijk is voor het migratiebeleid. Geen onbesproken politica, hoewel een Eurocommissaris eigenlijk een hoge ambtenaar is. Zeker betreft illegale migratie neemt ze vaak andere standpunten in dan de lijn van de EU-lidstaten.

Voor België als voorzitter zaten liefst twee ministers en een staatssecretaris aan tafel. Justitieminister Paul Van Tigchelt (Open Vld), de minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (cd&v) en staatssecretaris voor Asiel en Migratie Nicole De Moor (cd&v). Alle drie uiteraard EU-voorzitter van de dag in hun beleidsdomein.

De opvallendste afwezige was de Belgische Eurocommissaris Didier Reynders (MR) verantwoordelijk voor justitie in de Europese Commissie.

Wat hadden die allemaal te vertellen? Weinig. Na de bijeenkomst bevestigden de deelnemers de transatlantische samenwerking qua georganiseerde misdaad, terrorisme en illegale migratie.

Weinig is niet noodzakelijk niks. Vooral de strijd tegen de drugshandel stond op de agenda. De nadruk lag op de strijd in de havens of zogenaamde logistieke draaischijven. Met samenwerking op het vlak van politie en justitie. Dit soort zaken loopt in de achtergrond steeds door op tal van niveaus. Bij de drugs ging dat om cocaïne, synthetische drugs en in het bijzonder de opkomst van fentanyl. Die laatste is in de VS al een enorm probleem.

Rond Oekraïne spraken ze nog maar eens af om de samenwerking te verhogen omtrent het opleggen van sancties tegen Rusland, de controle van uitvoer uit Rusland (olie en gas) en het vervolgen van de smokkelaars en oorlogsprofiteurs. Daarnaast spraken ze over het heikele thema van corruptie in Oekraïne.

Maar de belangrijkste topic was illegale migratie. De aanpak van mensensmokkelaars en hun netwerken. Niet dat daar echt doorbraken te noteren vielen. De ministers en hun onderhandelaars onderschreven opnieuw de oproep uit november 2023 om een Global Alliance to Counter Migrant Smuggling te lanceren.

Dat is opvallend want na een half jaar was het daar oorverdovend stil over. Nochtans komen negen op tien van de illegale migranten de EU binnen via smokkelaars. Europol beschikt over een databank van 15.000 gekende mensensmokkelaars.

Het EU-agentschap dat de grenzen bewaakt, Frontex, meldde onlangs dat het aantal illegale migranten met bijna een kwart afnam tussen januari en mei. In de centrale Middellandse Zee was die daling merkbaar. 58 procent minder via Italië en Malta. Wat ongetwijfeld te maken heeft met de regering van Giorgia Meloni. In de Balkan zelfs een daling met 71 procent (omwille van Hongarije, Italië en Kroatië die migranten tegen houden).

Via de West-Afrikaanse route (Canarische eilanden en dus Spanje) nam dan weer het aantal illegale migranten enorm toe. Maal drie. Net als in de Oostelijke Middellandse Zee waar het aantal verdubbelde. De grootste groepen illegalen waren Syriërs, Afghanen en Malinezen.

Die globaal lagere cijfers moeten natuurlijk afgezet worden tegen de recordaantallen van 2023.

Voor die illegale migratie kwamen de Amerikanen niet mee keuvelen natuurlijk. De Amerikanen leken vooral te komen voor een akkoord tussen de EU en de VS over toegang tot digitale bewijsvoering in strafzaken. Uitwisseling van gegevens met andere woorden. Die onderhandelingen verlopen nog altijd stroef.

Op het vlak van terrorisme is die informatiedeling ook een gespreksonderwerp, maar dat is vooral om het eigenlijke twistpunt een beetje onder te sneeuwen. De echte missie van de Amerikanen was lobbyen voor de Amerikaanse platformbedrijven zoals Meta (Facebook), Google en Microsoft. Het gaat dan officieel over de strijd tegen desinformatie en radicalisering. De nadruk lag daarbij op buitenlandse inmenging en de manieren om dat aan te pakken.

Eigenlijk wil de VS de belangen van Amerikaanse sociale mediaplatformen beschermen tegen allerlei EU-regelgeving. Door desinformatie en Chinese of Russische inmenging in de vergelijking te smokkelen kunnen ze twee vliegen in één klap slaan. Die twee staan immers ook hoog op de agenda van de EU.

Wat werd er afgesproken? Voorlopig enkel dat ze opnieuw bij elkaar komen in de eerste helft van 2025 in Polen. Dat is allemaal geen sexy nieuws. Maar geen nieuws is soms ook nieuws. Ten eerste omdat de strijd tegen illegale migratie weer voor zich uit geschoven wordt. Ten tweede omdat de EU geen besluiten nam ten nadele van Amerikaanse platformbedrijven en de gemeenschappelijk strijd tegen Tiktok (China) en Rusland werd nogmaals bevestigd.