Fluvius stuurt op basis van onderzoek met luchtfoto’s boetes voor niet aangemelde laadpalen, zonnepanelen en thuisbatterijen. Zoals vaker gaat dat gepaard met de nodige verwarring en frustratie bij de burger die de stempel energiefraudeur krijgt opgedrukt door de dienst Energiefraude van Fluvius.

Het aanmelden van laadpalen, thuisbatterijen en zonnepanelen is verplicht. Overigens ook in Nederland. Het is de netbeheerder die dat verplicht. In het Vlaams Gewest met andere woorden Fluvius, dat een wettelijk monopolie heeft als distributienetbeheerder. De boete kan oplopen van 150 tot 20.000 euro. De dienst Energiefraude deelt die boetes uit.

Sinds 1 januari 2024 deelt Fluvius daadwerkelijk boetes uit voor ‘clandestiene’ laadpalen. En wie krijgt die boete? ‘De titularis van de aansluiting bij de netbeheerder Fluvius waarvan de stroom voor de laadpaal wordt genomen, is steeds de eindverantwoordelijke om de laadpaal aan te melden bij Fluvius.’ Dat staat te lezen op de website van Fluvius. Het gaat hier dus om de eigenaar van de aansluiting met de distributienetbeheerder en niet noodzakelijk de eigenaar of bewoner van het pand dat Fluvius via luchtfoto’s controleert op ‘energiefraude’.

Energieadvocaat Tim Vermeir legt dat uit. ‘Er bestaan twee concepten enerzijds de “aansluiting” en anderzijds de “toegang”. Toegang is een vrije keuze van leveranciers van stroom bijvoorbeeld. De aansluiting is in de regel van de eigenaar van de woning.’

Daar stelt zich natuurlijk een probleem. Die ‘titularis’ zoals Fluvius dat noemt, is meestal de eigenaar van de laadpaal. Maar niet altijd. Dat kan ook een werknemer of een bedrijfsleider zijn. Namelijk wanneer de werkgever of een vennootschap een laadpaal bij de woning aanbiedt voor wie met een elektrische wagen rijdt. Helemaal ingewikkeld wordt het als de laadpaalbeheerder (charge point operator) de laadpaal bezit.

De titularis, meestal diegene op wiens naam de digitale meter staat, blijft immers altijd de eindverantwoordelijke. Lees diegene die een boete ontvangt. Dezelfde problematiek met andere woorden als de fiscale miserie met laadpalen die in een eerder artikel van me bij Doorbraak eerder aan bod kwam.

Voor alle duidelijkheid: het gaat hier enkel over laadpalen voor privégebruik. Niet voor semipublieke en publieke laadpunten. Het vermogen van de laadpaal speelt ook een rol. De verplichting geldt voor een private laadpaal met een vermogen van 5 kVA of meer. Dat aanmelden kan online via MyFluvius. Daar moet de titularis inloggen met ITSME of zijn identiteitskaart.

Opgelet deze boetes van Fluvius zijn niet de enige boetes die rijders met stekkerauto’s riskeren. Zogenaamd ‘wild’ opladen met een kabel over het trottoir blijft strikt verboden. Veel gemeentes delen daarvoor boetes uit die flink kunnen oplopen. Van 50 tot zelfs 10.000 euro afhankelijk van de gemeente.

De officiële uitleg is dat laadpalen, thuisbatterijen of zonnepanelen een extra belasting op het elektriciteitsnet vormen. ‘Het laat ons toe pieken in het stroomverbruik op te sporen en – waar nodig – ons elektriciteitsnet daaraan aan te passen.’ De verplichting zou volgens Fluvius van de Vlaamse energieregulator VREG afkomstig zijn (wat niet helemaal blijkt te kloppen).

De boetes bestaan (voorlopig) enkel in Vlaanderen al moet men in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest sinds 1 januari 2024 laadpalen registreren bij netbeheerder Sibelga.

Fluvius beschouwt het niet tijdig aanmelden als energiefraude. Hoe komt dat? Dat komt door het Decreet Energiefraude. Een initiatief van toenmalig Vlaams minister van Energie Bart Tommelein (Open Vld). Sindsdien is een installateur verplicht om elke installatie voor hernieuwbare energie (dus niet enkel zonnepanelen) te melden bij netbeheerder Fluvius. De aangifteplicht geldt voor elke installatie die energie produceert of opslaat.

Indien de installateur moet aanmelden, waarom moet de ‘titularis’ dit dan nog een keer? Fluvius wil natuurlijk een naam koppelen aan de laadpaal of thuisbatterij op de aansluiting. Nochtans bestaan er twijfelgevallen. De batterij van bepaalde elektrische auto’s kan als thuisbatterij fungeren. De discussie is dan of zo’n stekkerauto als thuisbatterij moet worden aangemeld.

Het huidige probleem is dat Fluvius niet kan volgen met de verwerking van de gegevens. Qua de thuisbatterijen verwerken ze midden september de registraties van midden juli. Een andere afdeling van Fluvius deelt ondertussen boetes uit op basis van onderzoeken. Volgens Vermeir is Fluvius ondertussen ‘heel bedreven in het gebruiken van luchtfoto’s van GIS Vlaanderen’. De vraag blijft wat de bewijswaarde is van luchtfoto’s in hun verslag van vaststelling. ‘Maar het komt zelden tot processen omdat het sop de kool niet waard is’.

De reden dat Fluvius te late meldingen meteen energiefraude noemt speelt ook een rol. Dan kunnen ze immers steun (subsidies) schorsen of terugeisen. En die bedragen lopen op. Fluvius maakt elk jaar een Jaarverslag Energiefraude voor het Vlaams parlement. Dat verslag is niet openbaar. Wie het wil lezen moet dat opvragen via het decreet op de openbaarheid van bestuur. Fluvius spoorde – naar eigen zeggen – in 2022 voor meer dan 23 miljoen euro energiefraude op. Maar dat ging vooral over het antidateren van facturen voor zonnepanelen.

De gespecialiseerde advocaat Jan Swennen schreef afgelopen maart daarover: ‘De vraag is hoe consequent Fluvius als netbeheerder met deze problematiek omgaat en of de fraudebestrijding correct/eerlijk verloopt?’ Swennen die een kleine eigenaar van zonnepanelen verdedigde beweert dat ‘Fluvius zich bezondigt aan eigenrichting op grond van eenzijdig bewijs.’

Daarmee is de vinger op de zere plek gelegd: de rol van Fluvius. Volgens energieadvocaat Tim Vermeir zijn alle energiefraudegevallen een bevoegdheid van Fluvius. In specifieke gevallen kunnen VEKA en VREG ook boetes geven. Vermeir vat het als volgt samen: ‘De dienst Energiefraude is een bizarre dienst’. Hij wees tevens op een belangrijk bijkomend aspect: ‘Fluvius wordt niet rijker van de boetes want die worden in mindering gebracht van andere inkomsten’. Fluvius kan steun (subsidies in het kader van de openbare dienstverlening) terugvorderen van eigenaars van zonnepanelen, thuisbatterijen en laadpalen. Dat geld komt dan terug in de pot. Het was nooit geld van Fluvius.

De vraag is: wat is het nut van boetes uitdelen voor vergetelheden of administratieve misverstanden tussen eigenaars en installateurs van laadpalen of thuisbatterijen? Waarom krijgt zoiets het etiket ‘energiefraude’? En misschien belangrijker: waarom doet Fluvius dit als het hen niks oplevert? Is het misschien omdat de Vlaamse regering naast het financieren en uitdelen van subsidies via de stroomfactuur ook de controle delegeerde aan Fluvius?